Jemenieten: een ondernemend volk in een onderbelichte crisis

“De situatie blijft slecht, daarom zijn we in januari getrouwd,” vertelde mensenrechtenonder-zoeker Osama al-Fakih in zijn videoboodschap in de reeks bijeenkomsten ‘Jemen, een vergeten oorlog – #watkanik doen?’. Met bijzondere gasten en berichten van Jemenitische change makers schilderde het Grote Midden Oosten Platform afgelopen week de verschillende kanten van alledag in een land in conflict. Met speciale aandacht voor wat Nederland kan doen. “Oefen druk uit op je regering om vrede in ons land te bereiken.”
Het Grote Midden Oosten Platform, 21 november 2016

Door Vanessa Lambrecht en Nicolien Zuijdgeest

De bijeenkomsten waren georganiseerd in Amsterdam op de Vrije Universiteit (VU), in Pakhuis de Zwijger en in het Haagse Humanity House, met steun van Oxfam Novib, CARE en Amnesty International. Het doel was tweeledig: aandacht genereren voor Jemens vergeten oorlog en de verslechterende humanitaire situatie, maar vooral ook de veerkracht tonen van een ondernemend volk in crisis, waarvoor conflict een onderdeel is van het dagelijks leven.

Marina de Regt, antropologe aan de VU en Jemen-expert, leidde de Amsterdamse avonden in door de geschiedenis en de aanloop naar het huidige conflict uiteen te zetten. Betrokken en helder legde ze verbanden, en vertelde ze hoe frustrerend het is een land dat je zo goed kent te zien afglijden.

De Jemenitische Nina Aqlan deelde haar persoonlijke dilemma: ze kan niet in Jemen wonen, maar levert toch een constructieve bijdrage aan de ontwikkeling van haar land als programmamanager Jemen voor de organisatie Spark. Tegelijkertijd toont ze dat Jemen een land is waar aardbeien het zoetste smaken, en de koffie van de beste kwaliteit is. Ook strawberry fields behoren tot de realiteit van Jemen in crisis.

© Niels Zuijdgeest

Nederland heeft al decennialang een uitstekende band met Jemen, schetste Robert Petri, Nederlands Ambassadeur voor Jemen. Hij verhaalde hoe het is om als ambassadeur vanuit Den Haag te werken: zijn eerste taak als chef de poste in Sana’a in 2015 was de evacuatie van de ambassade. Een onderdeel van zijn dagelijks realiteit zijn de vele reizen in de regio.

Plaatsvervangend ambassadeur en hoofd Ontwikkelingssamenwerking Margret Verwijk deelde indrukken en beelden van de Joint Response Mission naar Jemen waar zij eind oktober aan deelnam. De realiteit van de humanitaire hulpverlening is grimmig, en dwingt respect af voor de hulpverleners ter plekke.

Mogib Hassan, Nederlands-Jemenitische onderzoeksjournalist, sloot de avond in Pakhuis de Zwijger af met een reflectie op de aanleidingen voor de crisis, de motieven van de strijdende partijen en een oproep aan media en onderzoekers om toch vooral wèl naar Jemen te reizen. Gewoon, omdat het kan, al kost het wat meer moeite dan voorheen.

De bijeenkomst in Den Haag was speciaal gericht op NGO’s en beleidsmedewerkers. Hoofdspreker Hooria Mashhour is voormalig mensenrechtenminister uit Jemen, en onder meer verantwoordelijk voor verhoging van de minimumleeftijd voor meisjes om te trouwen: van 9 naar 15 jaar. Mensenrechten, good governance en overgangsrechtspraak zijn haar stokpaardjes, en ook belangrijke aandachtsgebieden voor de hulp die vanuit Nederland geleverd kan worden.

Zij benadrukte het belang dat de huidige UN Roadmap to Peace alle partijen omvat, en gebaseerd is op de uitkomsten van het nationale dialoog proces in Jemen, met speciale aandacht voor het betrekken van vrouwen en jongeren bij de wederopbouw van Jemen.

Floor Beuming van Amnesty International vertelde in een vraaggesprek over de mensenrechtenschendingen die verschillende partijen in de oorlog plegen. Vooral Jemenitische kinderen zijn slachtoffer van clusterbommen, en daardoor levert Nederland geen wapens meer aan Saoedi-Arabië. Amnesty International pleit voor een algemeen wapenembargo.

© Niels Zuijdgeest
Stagnerende humanitaire hulp, gebombardeerde ziekenhuizen, ondervoeding en uitbraak van cholera vormen de dagelijkse realiteit van Artsen zonder Grenzen in Jemen, zo verhaalde Katrien Coppens. Voedsel is op rantsoen, kinderen zijn ondervoed, moeders voeden eerst hun gezin en als er nood aan de man is, dan is er veelal geen geld voor transport naar een kliniek.

Oxfam Novib’s Shane Stevenson legde in een videoboodschap uit welke humanitaire hulp in Jemen nodig is, en stelde dat meer druk nodig is op overheden, media en internationale organisaties. Videoboodschappen uit Jemen van CARE’s landendirecteur Wael Ibrahim en veldmanager Jolien Veldwijk gaven een helder beeld van het leven in Sana’a anno nu, en de behoeften die moeten worden gelenigd. Ondersteuning bij het dialoogproces tussen de strijdende partijen is hard nodig en zou door de gerespecteerde Nederlandse overheid goed gegeven kunnen worden.

Change makers
De videobijdragen van Jemenitische activisten in het buitenland toonden betrokkenheid en enthousiasme. Bushra al-Fusail vertelde over de tegenzin waarmee ze asiel aanvroeg in de Verenigde Staten. Ze was voor werk in Amerika toen haar tijdelijke verblijfsland Jordanië de grenzen sloot voor Jemenieten, waardoor ze niet meer terug kan.

Osama al-Fakih kan zijn masterstudie niet beginnen omdat de burgeroorlog roet in het eten gooit. Als er ’s avonds elektriciteit is kijkt hij met zijn vrouw graag naar films, maar reizen zit er voorlopig niet in want er bestaan geen commerciële vluchten meer van en naar Jemen.

Change maker Yasameen al-Nadhri probeert vanuit Jordanië om geschoolde Jemenieten uit de diaspora te betrekken bij de wederopbouw van Jemen. Vrouwenrechtenactiviste Rasha Jarhum pleit voor het betrekken van jongeren en vrouwen, vooral in de vredesbesprekingen, en roept Jemenieten in de diaspora op de krachten te bundelen en van zich te laten horen.
Jemen is een land in crisis: voedsel is op rantsoen, prijzen rijzen de pan uit, mensen ontvluchten dood en verderf, en vredesinitiatieven stagneren.

Toch blijft er ruimte over voor mooie beelden en een glimlach bij de volgende 5 video’s:

Denk na over hoe jij kan helpen!

Lees het online Flipboard magazine. Lees hier ook een uitgebreide terugblik op de bijeenkomst van 14 november, geschreven door rechtenstudente Handenur Taspinar.

Alle vormen van aandacht maken de wereld voor de Jemenieten een stukje mooier.